Flokkun spilliefna

Við Háskóla Íslands eru spilliefni flokkuð eftir þessu kerfi.

Efni eru flokkuð eftir því hvernig þeim er fargað en mikilvægt er að athuga að þó efni lendi í sama flokki þarf samt að gá að því hvort megi blanda þeim saman.

Umbúðir á að merkja skilmerkilega með bókstaf þess flokkst sem við á og nafni efnis eða efna sem eru í ílátinu. Gáið að því að ekki er nóg að skrifa styttingar eða formúlur, það þarf að skrifa fullt nafn efnisins.

Það er þægilegt að byrja efst og vinna sig niður listann þegar verið er að finna réttan flokk.

Eingöngu rafeindahlutir, raftæki og rafmagnstengdur úrgangur.

Spilliefnaflokkur S

Raftæki

Dæmi:

Tölvur
Skjáir
Aflögð tæki
Rafmagnssnúrur

Skilyrði

Sá sem skilar úrgangi í spilliefnaflokki H ábyrgist að hann innihaldi ekki:

Hvarfgjörn efni sem flokkast í spilliefnaflokk O
Kvikasilfur (Hg)

Mikilvægar ábendingar

Ljósaperum er safnað sérstaklega vegna þess að flúorperur og halogenperur og sparperur innihalda spilliefni, t.d. flúor og kvikasilfur, sem þarf að fanga til að þau komist ekki í jarðveg.

Lífræn peroxíð og kröftug oxandi efni. Efni sem geta hvarfast við vatn og/eða myndað eldfimar eða hættulegar lofttegundir með vatni.

Spilliefnaflokkur O

Hvarfgjörn efni

Dæmi:

Oxandi efni samkvæmt flutningastaðli ADR 5.1

Bórat og Perbórat
Brómöt og perbrómöt
Klóröt og perklóröt
Vetnisperoxíð
Hýpóklórít (fast efni)
Iodates and periodates
Manganöt og permanganöt
Nítrat og nítrít sölt
Ólífræn peroxíð

Lífræn Peroxíð samkvæmt flutningastaðli ADR 5.2, efni samvæmt flutningastaðli ADR 8.11 og 8.12 mynda súrar gufur þegar þau hvarfast við vatn.

Álklóríð (vatnsfrítt)
Chlórsulfósýra
Járnklóríð (vatnsfrítt)
Fósfóroxýklóríð
Brennisteinsdíklóríð
Þíónýlklóríð

Efni sem samkvæmt flutningastaðli ADR 4.3 myndar eldfimt gas ef þau komast í snertingu við vatn.

Alkalímálmar og málmblöndur
Ál (duft)
Amíð og málmar
Hýdríð
Silicíð

Mikilvægar ábendingar

Gera skal ráðstafanir til að draga úr virkni efni í spilliefnaflokki O ef þess er kostur. Ofangreind efni og hópar eru aðeins dæmi, það eru mun fleiri efni í öllum þessum ADR flokkum.

Umbúðir:

Mismunandi efnum í flokki O verður að halda aðskildum. Ef úrgangi er ekki skilað í upprunalegum umbúðum skal nota hrein plastílát.

Efni sem innihalda kvikasilfur (Hg), t.d rafhlöður eða efnaúrgangur þar sem kvikasilfur er bundið efninu.

Spilliefnaflokkur K

Kvikasilfur

Dæmi:

Öll kvikasilfursambönd
Kvikasilfurshitamælar
Kvikasilfurslampar
Allt sem inniheldur kvikasilfur

Skilyrði

Sá sem skilar úrgangi í spilliefnaflokki H ábyrgist að hann innihaldi ekki:

Hvarfgjörn efni sem flokkast í spilliefnaflokk O

Mikilvægar ábendingar

Blandið aldrei kvikasilfri saman við annan úrgang, haldið því aðskildu í þéttum umbúðum.
Ef farga skal kvikasilfri þarf að merkja það mjög vel og skilmerkilega.

Ýmis úrgangur frá rannsóknastofum, t.d. þrýstibrúsar, umbúðir, asbest, lyf, ísósýaníð eða rafhlöður án kvikasilfurs.

Spilliefnaflokkur Z

Annar efnaúrgangur

Dæmi:

Asbest, pakkað skv. Reglum.
Blandaður úrgangur frá rannsóknastofum í litlum umbúðum.
Ísósýanöt
Oddhvassir hlutir, hnífsblöð og nálar o.s.frv. Í viðurkendum boxum.
Spreybrúsar og þrýstiflöskur
Tómar hættumerktar umbúðir
Óþekktur efnaúrgangur.

Skilyrði

Sá sem skilar úrgangi í spilliefnaflokki H ábyrgist að hann innihaldi ekki:

Hvarfgjörn efni sem flokkast í spilliefnaflokk O
Kvikasilfur (Hg) er sett í spillliefnaflokk K
Lausar nálar eða hnífsblöð

Mikilvægar ábendingar

Lausar nálar og hnífsblöð eru hættulegar fyrir alla sem meðhöndla úrgang eftir að hann er flokkaður.
Óþekktur úrgangur er alltaf settur í spilliefnaflokk Z.

Skordýraeitur ýmiskonar og umbúðir undan skordýraeitri.

Spilliefnaflokkur T

Skordýraeitur

Dæmi:

Dichlorodiphenyltrichloroethane (DDT)

Skilyrði:

Sá sem skilar úrgangi í spilliefnaflokki H ábyrgist að hann innihaldi ekki:

Hvarfgjörn efni sem flokkast í spilliefnaflokk O
Kvikasilfur (Hg)

Mikilvægar ábendingar:

Ekki skal reyna að skola ílát undan skordýraeitri sem innihalda t.d. Vetnis sýaníð duft eða ál, magnesíum eða zink fósfíð þar sem þau mynda hættulegar gufur ef þau komast í snertingu við vatn.
Tómum ílátum undan skordýraeitri skal loka kyrfilega eins og kostur er og setja í spilliefnaflokk T

Ólífræn efni (sýrur og basar), t.d. saltsýra, brennisteinssýra, saltpéturssýra, málmsölt, lútar eins og natríumhýdroxíð, sýaníð o.fl.

Spilliefnaflokkur X

Ólífræn efni

Dæmi:

Basískar lausnir sem innihalda sýaníð
Krómbrennisteinssýra
Flúorýra
Hýpóklórítlausnir
Málm hýdroxíð
Fósfórsýra
Saltsýra
Brennisteinssýra
Ólífræn sölt

Skilyrði

Sá sem skilar úrgangi í spilliefnaflokki H ábyrgist að hann innihaldi ekki:

Lífræn efnasambönd s.s. Olíu, fitu eða annað
Hvarfgjörn efni sem flokkast í spilliefnaflokk O
Kvikasilfur (Hg) er sett í spillliefnaflokk K
Ísósýanöt eru sett í spilliefnaflokk Z

Mikilvægar ábendingar

Kvikasilfur er sett í spilliefnaflokk K
Ísósýanöt eru sett í spilliefnaflokk Z
Síaníðúrgangur skal hafa pH gildi hærra en 10 ef innihald er undir 3%. Ef styrkurinn er meiri en 3% skal það þynnt.

Olíur, t.d matarolía, díselolía, parafínolíur. Einnig í blöndum með jarðefnum, vatni eða menguðum úrgangi.

Spilliefnaflokkur A

Olíur

Dæmi:

Díselolía

Steinolía
Smurolía
Olíusíur
Olíumengaður jarðvegur

Skilyrði

Sá sem skilar úrgangi í spilliefnaflokki A ábyrgist að:

Úrgangurinn inniheldur aðeins olíuefni, hugsanlega blönduð með vatni eða jarðvegi.
engum fleytiefnum hefur verið blandað í olíuna.
halogenar eða brennisteinn eru í mesta lagi 1% innihalds og alls ekkert PCB
olían Inniheldur engin ólífræn efni
úrgangurinn er hvorki bor- eða skurðarolía
olían inniheldur ekki virk efni sem ætti að flokka í spilliefnaflokk O
olían Inniheldur ekki kvikasilfur (Hg)

Mikilvægar ábendingar

Olíufleyti tilheyra oftast spilliefnaflokkum H eða C eftir því sem við á.
Halogenar, brennisteinn og PCB tilheyra flokki B
Lífrænn úrgangur sem inniheldur að hámarki 50% vatn tilheyrir oftast hópi C.

Halógen- og brennisteinsefni eins og flúor, klór, bróm, joð og brennisteinn. Einnig þríklórefni (t.d. freon) auk efna sem geta myndað lofttegundir sem innihalda halogen eða brennistein.

Spilliefnaflokkur B

Halogenar og brennisteinn

Dæmi:

Klóróform
Tetrachlormethan
Freon
Methylenklóríð
Aðrar lausnir sem innihalda halogena
Framköllunarvökvar sem innihalda meira en 1% brennistein sem thiosúlfat
Lím sem inniheldur halogena
PVC úrgangur
Olía sem inniheldur PCB

Skilyrði

Sá sem skilar úrgangi í spilliefnaflokki B ábyrgist að hann innihaldi ekki:

Hvarfgjörn efni sem eiga heima í spilliefnaflokki O
Kvikasilfur (Hg)
Ísósýanat
Skordýra- eða illgresiseitur

Mikilvægar ábendingar

Kvikasilfur tilheyrir spilliefnaflokki K
Ísósýanöt tilheyra spilliefnaflokki Z
Halogen og brennisteinslaus skurðarolía flokkast í spilliefnaflokk H
Ef magn halogena og brennisteins fer samanlagt yfir 1% fer úrgangurinn í spilliefnaflokk B.